Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Quảng trường Ba Đình.

Ngày 18/9/1945, 30 nhà Công Thương Hà Nội đại diện cho giới Công Thương Việt Nam đã có cuộc gặp thân mật với Chủ tịch Hồ Chí Minh, tại Phủ Chủ tịch.

Trong Tuần lễ Vàng, các tầng lớp nhân dân, trong đó có giới Công Thương đã quyên góp được 20 triệu đồng và 370 kilôgram vàng. Trước đó, khi giành được chính quyền, quốc khố chỉ có 1,2 triệu đồng. 

Trong Lễ kỷ niệm 1 năm ngày Độc lập, ngày 2/9/1946, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp phát biểu: “Cuộc Cách mạng đã chiến thắng được giặc đói, thực là một kỳ công của chế độ dân chủ”.

Toàn bộ chính sách của ngành Công Thương lúc này hướng tới phát huy cao độ lòng yêu nước của mọi giới, mọi ngành; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, doanh nghiệp đem tài lực, vật lực ra làm những việc ích nước, lợi nhà, giữ vững chính quyền cách mạng non trẻ; vượt qua sự bao vây kinh tế của địch, xây dựng trụ cột công nghiệp và thương mại phục vụ sự nghiệp kháng chiến kiến quốc.

Công nghiệp

Bước đầu hình thành khu vực doanh nghiệp quốc doanh;

Sửa chữa, khôi phục hoạt động của các nhà máy lớn, lập các ủy ban thuộc Nhà nước để trông coi và tổ chức sản xuất;

Khuyến khích các cơ sở tiểu thủ công nghiệp phát triển, hỗ trợ các đơn vị này về vốn và mua bán nguyên vật liệu.

Thương mại

Xóa bỏ các quy chế giới hạn kinh doanh của chính quyền thuộc địa Pháp và quân đội phát xít Nhật;

Chính phủ trực tiếp quản lý giá một số mặt hàng quan trọng để đảm bảo đời sống của nhân dân;

Ban hành các sắc lệnh quản lý việc giao lưu hàng hóa giữa vùng tự do và vùng địch tạm chiếm. Bao vây đấu tranh kinh tế với địch;

Khuyến khích xuất khẩu các mặt hàng nước ta có khả năng, nhất là than đá. Cấm xuất khẩu lương thực, máy móc.

Cuối năm 1946, quân và dân ta đã khẩn trương đưa 40.000 tấn máy móc, nguyên vật liệu đến những vùng an toàn để xây dựng 57 cơ sở sản xuất quân giới, góp phần xây dựng nền kinh tế kháng chiến lâu dài. Ngoài xe đạp thồ chủ lực, lực lượng dân công còn dùng nhiều hình thức, phương tiện vận chuyển máy móc thiết bị, quân nhu khác như: bè mảng, ngựa thồ, xe cút kít, xe trâu, xe quệt và 1 đội vận tải ô tô 446 xe.

Chính phủ gấp rút sửa chữa khôi phục các nhà máy lớn, trong đó có Nhà máy Giấy Đáp Cầu (Bắc Ninh) và lập các ủy ban thuộc Nhà nước để trông coi, tổ chức sản xuất.

Chính phủ chủ trương mở lại các mỏ, trong đó có mỏ than.

Ngày 30/5/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Sắc lệnh dành quyền tìm mỏ cho Chính phủ Việt Nam trong một khu vực nhất định. Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Sắc lệnh lập khu mỏ của Chính phủ tại những khu Đông Triều, Thái Nguyên, Trà My, Nông Sơn và Khe Bộ.

Giai đoạn này Chính phủ kêu gọi toàn dân tăng gia sản xuất tự cấp, tự túc, tự sản xuất vũ khí và lấy súng giặc tiếp tế cho bộ đội; phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại ở vùng tự do, xây dựng mở rộng ngoại thương, ra sức phá hoại kinh tế của địch, biến hậu phương địch thành tiền phương của ta, không cho chúng lấy chiến tranh nuôi chiến tranh.

Sau khi Hiệp định Genève năm 1954 được ký kết vào ngày 20/7/1954, Bộ Công Thương phải giải quyết 3 vấn đề lớn:

• Duy trì hoạt động bình thường của sản xuất và thương mại ở vùng tự
• Xác định phương hướng hòa nhập nền kinh tế vùng tự do cũ và vùng tự do mới giải phóng thành một nền kinh tế duy nhất.
• Chuẩn bị tiếp quản Thủ đô Hà Nội trên lĩnh vực kinh tế.

Sở Mậu dịch tổ chức các trạm thu mua ở đường giáp ranh giữa 2 vùng tự do và tạm chiếm; đưa người vào thành phố Hà Nội gặp các nhà buôn lớn để mua hàng hóa thiết yếu, tạo nên khung cảnh hoạt động kinh tế bình thường sau ngày 10/10/1954.